Màu nền Màu tối Mặc định Xám nhạt Xanh nhạt Xanh đậm Vàng nhạt Màu sepia Vàng đậm Vàng ố

Font chữ: Palatino Linotype Bookerly Segoe UI Patrick Hand Times New Roman Verdana Tahoma Arial

Chiều cao dòng: 100 120 140 160 180 200

Kích cỡ chữ:

  Đầu tiên bạn học chơi những nhạc cụ, các bản nhạc, sau đó hãy quên hết tấtcả và chỉ chơi thôi.— Charlie ParkerBạn đã học được cách chơi với các từ đơn giản, và đó là thứ tạo nên câuchuyện đơn giản. NGỦ ĂN LÀM ĂN LÀM ĂN NGỦ là câu chuyện phổbiến trong mọi ngôn ngữ, và bạn không cần chút ngữ pháp nào để kể nó. Nếu kểtheo kiểu đôi lúc tạm dừng để tạo kịch tính, thêm một ly rượu vang, một giọngPháp tốt (dormir... manger... travailler...), bạn có thể bị nhầm với một triết giangười Pháp hay một nhàthơ nếu ở bối cảnh phù hợp.Nhưng ngôn ngữ không chỉ có những câu chuyện đơn giản, và rất ít ngườicó thể chịu đựng lâu được những câu chuyện dài dòng kiểu "Bạn Hamburgercho! Tôi Hamburgerăn! Bạn nhanh cho!"Ngữ pháp xuất hiện.Trong chương này, bạn sẽ học cách sử dụng ngữ pháp để tạo ra phép màuvới từ ngữ. Bạn sẽ khám phá ra cách khơi dậy những bản năng đã từng giúp bạnhọc ngữ pháp khi còn nhỏ, với sự giúp đỡ của các câu văn và câu chuyện trongsách ngữ pháp. Bạn sẽ học cách phá vỡ các cấu trúc ngữ pháp phức tạp nhấtthành những mảnh nhỏ dễ học, và ghi nhớ những mảnh này bằng cách sử dụnghệ thống nhắc lại cách quãng. Bạn sẽ bắt đầu kể những câu chuyện của riêngmình. Với sự giúp đỡ của các công cụ trực tuyến mới cho phép kết nối bạn vớinhững người bản xứ, bạn có thể chuyển đổi những câu chuyện đó thành lớp họcngoại ngữ cho riêng mình, chúng cung cấp cho bạn tất cả những hướng dẫn vôcùng cần thiết.Vào điểm cuối của cuộc hành trình này, bạn sẽ có thể suy nghĩ bằng mộtngôn ngữ mới, và dệt nên những câu chuyện theo một cách hoàn toàn mới. Đó làmột quátrình hết sức ly kỳ.SỨC MẠNH CỦA NGÔN NGỮ ĐẦU VÀO: CỖ MÁY NGÔNNGỮ CỦA BẠNThiên tài chỉ đơn giản là gọi lại được tuổi thơ bất kỳ lúc nào.— Charles Baudelaire, tác giả của The Painter of Modern Life and OtherEssaysCó thể bạn không nhận ra, nhưng có một cỗ máy nhỏ ẩn trong não bạn. Nóchạy bằng các câu nói mà nó nghe thấy, hấp thụ các quy luật của chúng, và nhả ramột thứ ngữ pháp hoàn hảo mà không cần đến một giây nỗ lực. Khi là một đứatrẻ, bạn sử dụng cỗ máy này để học ngôn ngữ mẹ đẻ của bạn, và bạn sẽ sử dụngnó một lần nữa để học ngôn ngữ mới. Hãy tìm hiểu xem nó hoạt động thế nào.Trẻ em giỏi học ngữ pháp đến khó tin. Chúng giỏi đến nỗi, khi lên sáu,chúng đã có thể thường xuyên tự tạo ra những câu mà chưa từng nghe nói trướcđó, và mỗi câu là một kiệt tác về ngữ pháp. Bạn có thể tự mình kiểm chứng điềunày, nếu có một vài đứa trẻ con và một vài con rối. Cho bất kỳ nhóm trẻ nói tiếngAnh từ ba đến năm tuổi xem một con rối quái vật, và nói với chúng rằng conquái vật này thích ăn bùn (mud). Chúng sẽ cho bạn biết con rối của bạn là mộtmud-eater.Nếu bạn cho chúng thấy một con rối khác thích ăn những con chuột (mice),chúng sẽ gọi nó là một mice-eater. Nhưng nếu con rối của bạn thích ăn nhữngcon chuột cống (rats), chúng sẽ không bao giờ gọi nó là rats-eater; chúng sẽ nóirat-eater.HAI THỨ NGỮ PHÁPCó hai loại ngữ pháp màchúng ta gặp phải trong cuộc sống: "ngữ pháp nói"chúng ta thu được khi còn là những đứa trẻ và "ngữ pháp viết" chúng ta đượchọc khi ở trường. Hầu hết mọi người nghĩ đến loại thứ hai khi nghe thấy từ "ngữpháp": Thời gian ở trường học dành rất nhiều cho việc sử dụng các dấu phẩyđúng cách, việc loại bỏ các giới từ ở cuối mỗi câu, hoặc vai trò của your và you'rehay which và that. Rất nhiều trong số những quy tắc đó có thể dễ gây bực bội,bởi chúng được xây dựng dựa trên hàng loạt các quy tắc học thuật phi logic. Vídụ, lệnh cấm dùng giới từ trong mọi thứ tiếng là một thứ gần đây mới được "dunhập" vào tiếng Anh từ tiếng Latinh. Lệnh cấm đó "lẻn" sang tiếng Anh và mộtnhóm các nhà xuất bản ở London tranh nhau phát hành một loạt các hướng dẫnphong cách viết văn, và bằng cách nào đó đã thuyết phục quần chúng rằng nhữngquy tắc này đã luôn có trong tiếng Anh "chuẩn". Trên thực tế, ngôn ngữ viết làngoại ngữ đầu tiên chúng ta học - một thứ phương ngữ dựa trên tiếng mẹ đẻ, màmỗi người trong chúng ta học với một mức độ thành công khác nhau.Có một quy tắc ngữ pháp rất tinh tế đang hoạt động ở đây: Với những danhtừ có dạng số nhiều bất quy tắc (mouse − mice) thì khi tạo thành từ ghép sẽ dùngdạng số nhiều của từ đó (mice-infested); còn với các danh từ mà dạng số nhiều cóquy tắc (rat − rats) thì khi tạo thành từ ghép phải sử dụng dạng số ít của danh từđó (rat-infested). Đây là loại quy tắc rất phiền hà, bí ẩn luôn khiến các học sinhhọc tiếng Anh của tôi phải khóc thét, ấy vậy nhưng mọi đứa trẻ nói tiếng Anhbản xứ dù chưa vào lớp 1 vẫn có thể học được.Vậy chúng làm điều này bằng cách nào? Rõ ràng, chúng đã học tiếng Anhtừ gia đình và bạn bè mình, nhưng chúng không chỉ đơn giản nhại lại những gìnghe thấy. Khả năng rất lớn là chúng chưa bao giờ nghe nói về thứ gì có tên "rateaters",hay cũng chưa bao giờ nghe nói về quy tắc tạo từ ghép trong tiếng Anh,ấy vậy nhưng những từ này vẫn không khiến chúng gặp khó khăn. Bằng cách nàođó, chúng đã hấp thụ được ngôn ngữ đầu vào từ môi trường xung quanh, và biếnnó thành một thứ gì đó lớn hơn nhiều. Chúng đã phát triển được một thứ ngữpháp hoàn chỉnh, tự động, cho phép chúng tạo ra những từ và câu hoàn toànmới.Ngôn ngữ đầu vào dễ hiểuNhắc lại chính xác hơn, trẻ em học ngôn ngữ không phải từ bất kỳ loại ngônngữ đầu vào nào. Loại ngôn ngữ đầu vào duy nhất có ý nghĩa là loại mà trẻ em cóthể hiểu được. Trong giới ngôn ngữ, điều này được biết đến với cái tên "ngônngữ đầu vào dễ hiểu". Ý tưởng cơ bản ở đây là: Trẻ em cần phải hiểu ý chính củanhững gì chúng nghe mới có thể học được ngôn ngữ từ những thứ đó.Nếu bạn vẫy một chiếc bánh quy trước mặt một cô bé mới biết đi và nói:"Con có muốn một chiếc bánh quy không?," cô bé sẽ không gặp bất kỳ khó khănnào trong việc hiểu chính xác bạn định nói gì, ngay cả khi chưa bao giờ nghe nóivề từ "bánh quy" trước đây. Những đồ vật cụ thể, ngôn ngữ cơ thể, và các loạitương tác đều đóng vai trò như một "phiên dịch viên" giúp trẻ hiểu ra ý nghĩacủatừ mới; nó biến các từ ngữ thành ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu. Sau này, khi các bébiết "bánh quy" là gì, bạn có thể hỏi xem chúng có muốn một chiếc bánh quykhông, mà không cần phải cầm một cái bánh quy thật trong tay, và chúng vẫn sẽbiết chính xác bạn đang nói về cái gì.Ngược lại, bạn không thể dạy tiếng Nhật cho một đứa trẻ bằng cách cho nóxem những chương trình truyền hình Nhật Bản, ngay cả khi bạn cho nó ngồitrước ti vi hàng trăm giờ. Ti vi đơn giản không có đủ ý nghĩa; nó thiếu "phiêndịch viên" kia – những cái bánh thật, những tương tác thật – và do đó nó khôngphải là một dạng ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu. Ít nhất cho đến khi chúng ta thiết kếra chiếc ti vi biết nướng bánh và phục vụ bàn, cách duy nhất để dạy đứa trẻ mộtngôn ngữ mới là tìm người thật nói chuyện với nó. Sau này, khi đã có đủ ngônngữ đầu vào dễ hiểu từ người khác, trẻ em có thể học cách hiểu những chươngtrình truyền hình, lúc này bạn và cái bánh quy thật bỗng trở nên kém hấp dẫnhơn nhiều so với nhân vật Quái vật Bánh Quy và những cái bánh củacậu ta.Nếu bạn hỏi các nhà ngôn ngữ học rằng trẻ con làm điều này như thế nào,hầu hết họ sẽ kể cho bạn biết về một cỗ máy học ngôn ngữ ẩn trong não củachúng. Bản chất thực sự của cỗ máy này là chủ đề làm dấy nên biết bao cuộctranh luận trong giới ngôn ngữ học – có thể trẻ em có một cỗ máy ngôn ngữ,hoặc có thể nó là một cỗ máy ngôn ngữ + mọi thứ khác – nhưng tất cả đều đồngý rằng trẻ em có một dạng cỗ máy phát hiện quy luật rất tuyệt trong đầu. Trướckhi tròn sáu tuổi, mỗi đứa trẻ đều có thể lấy những câu nói từ cha mẹ mình, nhainát chúng, và tự động nhả ra sản phẩm cuối là vốn ngữ pháp hoàn hảo. May mắnthay, cỗ máy trong đầu chúng ta chưa bao giờ ngừng làm việc. Nếu muốn họcmột ngôn ngữ mới, chúng tachỉ cần tìm racách sử dụng nó.Thiên tài ngữ pháp ở người lớnLàm thế nào chúng ta biết rằng người lớn vẫn còn giữ lại những cỗ máyngôn ngữ từ thời còn là trẻ con? Rõ ràng điều này có vẻ không đúng. Trẻ em cóthể tự hào với tỷ lệ thành công tuyệt đối; chưa ai từng thất bại trong việc họcngôn ngữ mẹ đẻ trước sáu tuổi, nhưng người lớn có thể dành nhiều năm miệtmài học một ngôn ngữ mà vẫn không có dấu hiệu thành công nào.Bởi chưa có ai thực sự tìm thấy cỗ máy ngôn ngữ trong não bộ mình – xétcho cùng ý tưởng về cỗ máy đó đến từ ngôn ngữ học, chứ không phải đến từkhoa học thần kinh – chúng ta không thể chọc thử hay kích điện để xem nó làmviệc như thế nào. Nhưng chúng ta có thể nhìn vào sản phẩm đầu ra của cỗ máyđó: Những câu mà trẻ em nói ra khi chúng chỉ mới bắt đầu học một ngôn ngữ.Và chúng ta có thể so sánh những câu nói đó với những gì chúng ta quan sát thấyở người lớn khi bắt đầu học một ngôn ngữ thứ hai.Khi trẻ em học ngôn ngữ, chúng tuân theo một loạt các giai đoạn có thể dựđoán được. Ví dụ, trong tiếng Anh, chúng bắt đầu với câu đơn giản giống nhưcâu chuyện NGỦ ĂN LÀM: birdie go (The bird has gone), doggie jump (Thedog is jumping). Tới khi ba tuổi, chúng bắt đầu sử dụng dạng -ing của động từ(doggie jumping). Trong vòng sáu tháng, chúng đã thêm được các dạng quá khứbất quy tắc của động từ (birdies went) và từ is (daddy is big). Cuối cùng là cácđộng từ thì quá khứ có quy tắc (doggie jumped) và dạng động từ ngôi thứ ba ởthì hiện tại (Daddy eats). Mọi đứa trẻ nói tiếng Anh đều trải qua nhiều giai đoạnvới cùng một thứ tự. Theo các nhà nghiên cứu, bạn sẽ không bao giờ có thể tìmthấy một đứatrẻ học cách nói "Mommy works" trước "Mommy working".Nếu nhìn vào các câu người lớn tạo ra khi đang học ngôn ngữ thứ hai, bạnsẽ không kỳ vọng tìm được bất cứ quy luật nào. Xét cho cùng, trong khi trẻ emluôn học ngôn ngữ từ gia đình và bạn bè của chúng, thì người lớn lại học ngônngữ theo đủ mọi cách khác nhau. Một số theo học các lớp bài bản, một số chuyểnra nước ngoài sống và học theo cách "đắm mình", một số đọc sách, và một số lạiyêu và học ngoại ngữ từ bạn trai hoặc bạn gái của họ.1 Thêm vào đó, hàng ngànngôn ngữ bản địa mà một người trưởng thành có thể nói như tiếng mẹ đẻ, và bạncó một công thức cho sự bất quy tắc. Không có lý do gì để hy vọng rằng mộtthiếu niên Nhật Bản học tiếng Anh từ bạn gái của mình sẽ có bất cứ điểm chungnào với một người phụ nữ Đức học tiếng Anh từ sách giáo khoa.1. Từ mới trong ngày: Một người bạn trai hay bạn gái dạy cho bạn một ngoạingữ vẫn được gọi một cách hoa mỹ là "từ điển gối ôm" (pillow dictionary).Tuy nhiên, nếu bạn theo dõi những người lớn học ngôn ngữ thứ hai, bạn sẽthấy một thứ hoàn toàn kỳ lạ. Người phụ nữ Đức với cuốn sách giáo khoa tiếngAnh trải qua các giai đoạn phát triển chính xác như anh chàng Nhật Bản với côbạn gái người Mỹ kia vậy. Người phụ nữ Đức có thể sẽ tiến triển qua các giaiđoạn nhanh hơn – tiếng Đức, xét cho cùng khá giống với tiếng Anh – nhưng sẽkhông bỏ qua bất kỳ giai đoạn nào cả. Không chỉ vậy, cả hai người học tiếng Anhnày đều sẽ trải qua các giai đoạn phát triển gần giống với quá trình phát triểnngôn ngữ của một đứa trẻ. Cũng giống như những đứa trẻ, họ bắt đầu với –ing(He watching television) và sau đó mới học is (He is watching). Họ làm chủ thìquá khứ bất quy tắc (He fell) trước thì quá khứ có quy tắc (He jumped). Cuối sựphát triển, họ làm chủ được thì hiện tại ngôi thứ ba(He eats the cheeseburger).Những kết quả này khá khó hiểu, một phần vì chúng chẳng liên quan gì đếnthứ tự bài học thường thấy trong sách giáo khoa và lớp học ngoại ngữ. Các họcsinh tiếng Anh thường gặp phải những câu từ giai đoạn phát triển cuối cùng –như "He eats the cheeseburger" – ngay trong tuần học đầu tiên. Họ có thể họcthành công cách sử dụng các quy tắc của giai đoạn cuối – ví dụ: he + eat = he eats– với cách học chậm chạp của bài về nhà và bài kiểm tra, nhưng họ luôn quênchính quy tắc đó bất cứ khi nào cố gắng nói. "Nói" là thứ diễn ra quá nhanh, vàcác học sinh chỉ đơn giản không có đủ thời gian để áp dụng những quy tắc ngữpháp mà họ đã cố học. Trong mỗi lời nói, họ phải đi qua từng giai đoạn pháttriển theo đúng thứ tự (He eating carrot → He is eating a carrot → Yesterday heate a carrot → He eats carrots daily). Cũng giống như trẻ em, không có học sinhtiếng Anh nào thốt lên "He eats hamburgers" trước "He is eating", trừ khi họ cóđủ thời gian để chủ động lên kế hoạch trước cho các câu nói của mình, cố ý ápdụng các quy tắc ngữ pháp đúng, và đọc to chúng lên.Cho đến giờ, theo các nhà nghiên cứu, đây chỉ đơn giản là thứ tự mà nãocon người thu nhận tiếng Anh. Và trong khi một số người học có thể di chuyểnqua các giai đoạn này nhanh hơn, không có loại bài tập rèn luyện quy tắc ngữpháp nào – ví dụ: I eat, he eats, we sit, she sits, they fall, it falls – có thể giúp ngườihọc bỏ qua bất cứ một giai đoạn phát triển nào. Không bao giờ!Đương nhiên, không chỉ có tiếng Anh. Các giai đoạn phát triển này trông sẽkhác nhau giữa các ngôn ngữ, mỗi ngôn ngữ trên thế giới đều có một trật tự pháttriển đặc biệt, mà cả trẻ em và những người học ngôn ngữ thứ hai đều phải tuântheo trên con đường đi đến sự lưu loát. Lời giải thích hợp lý nhất cho các giaiđoạn phát triển cứng nhắc, không thể tránh khỏi này là: Những cỗ máy ngôn ngữcủa chúng ta chưa bao giờ tắt. Khi học một ngôn ngữ thứ hai, chúng ta phát triểnnhư những đứa trẻ bởi chúng ta học như những đứa trẻ. Nếu chúng ta cho cỗmáy ngôn ngữ của mình "nạp" đủ ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu, thì chúng ta sẽ tựđộng học được ngữ pháp trong ngôn ngữ mới, cũng giống như chúng ta đã làmkhi còn là đứatrẻ vậy.Trẻ em dường như thành công trong việc học ngôn ngữ còn người lớn thìthất bại, nhưng đó chỉ là vì chúng nhận được nhiều ngôn ngữ đầu vào hơn so vớingười lớn. Trong sáu năm đầu đời, đứa trẻ được tiếp xúc với hàng chục nghìn giờhọc một ngôn ngữ. Trong vài năm theo học các lớp ngoại ngữ ở trường, nếu maymắn, chúng ta được học khoảng hơn vài trăm giờ và đa số được dành để nói vềmột ngôn ngữ hơn là nói bằng ngôn ngữ đó. Vì vậy, những cỗ máy ngôn ngữ củachúng ta dường như không làm việc: Chúng đang bị bỏ đói ngôn ngữ đầu vào.Nếu chúng ta có những người lớn nói tiếng Tây Ban Nha trò chuyện cùng từ 12-16 giờ một ngày trong vòng sáu năm liên tiếp, chúng ta có lẽ sẽ nói tốt tiếng này ítnhất tương đương với một đứa bé sáu tuổi người Tây Ban Nha.Một cách khách quan, trẻ em sở hữu một số lợi thế bẩm sinh so với ngườilớn: Chúng không lo lắng về việc mắc sai lầm, và đến một tuổi, đôi tai chúng đãđược rèn luyện hoàn hảo để nghe các âm trong ngôn ngữ mẹ đẻ. Nhưng ngườilớn cũng có những món quà riêng. Chúng ta rất giỏi phát hiện quy luật, và đãphát triển được những chiến lược học tập tốt hơn so với trẻ mới biết đi và trẻmẫu giáo. Nếu ngừng so sánh những đứa trẻ có hàng nghìn giờ tiếp xúc ngônngữ với những người lớn chỉ có vài trăm giờ tiếp xúc, chúng ta sẽ thấy một xuhướng đáng ngạc nhiên: Người lớn thường học ngôn ngữ nhanh hơn trẻ em.Cho cỗ máy của bạn "ăn" một cách hiệu quảĐến đây, chúng ta đã bàn về việc tại sao học quy tắc ngữ pháp sẽ không cótác dụng nếu bạn đã sử dụng nó một cách bản năng. Những người học tiếng Anhcó thể tập đọc đi đọc lại he runs, she goes và it falls cho đến khi mệt xỉu, nhưngkhông bao giờ học được cách nói ra những câu đó tự nhiên nếu chưa làm chủđược dạng -ing (he is running), mạo từ (the dog is running), và thì quá khứ bấtquy tắc (the dog ran). Nếu sự thật là thế, thì có vẻ những bài luyện tập ngữ pháprất lãng phí thời gian. Và đúng là vậy. Nhưng đừng vội vứt cuốn sách ngữ phápcủa bạn đi.Như chúng ta đã nhắc đến, bạn chỉ có thể cho cỗ máy ngôn ngữ "ăn" nhữngngôn ngữ đầu vào dễ hiểu; bạn cần phải hiểu ý chính của những gì bạn đọc vànghe được trước khi có thể học hỏi từ nó. Vì vậy, bạn sẽ không bắt đầu với vănhọc Trung Quốc, cũng giống như bạn đã không bắt đầu học tiếng Anh với tácphẩm A Tale of Two Cities (Chuyện hai thành phố) của Charles Dickens.Nhưng làm sao để hiểu được một thứ mà bạn vẫn chưa hiểu? Khi còn làmột đứa trẻ, bạn có những người lớn xung quanh với bánh quy, sữa và một tácác câu nói đơn giản. Khi trưởng thành, có thể bạn không đủ khả năng chi trảchothứ dịch vụ xa xỉ này (và bạn có lẽ cũng không muốn ăn nhiều bánh quy đến thế).Đó là khi bạn bắt đầu sử dụng đến hai năng lực học được khi là người lớn:khả năng tìm kiếm và sử dụng các bản dịch, cũng như khả năng học các quy tắcngữ pháp. Chúng ta đã bàn luận chi tiết về các vấn đề với những bản dịch –chúng rất khó nhớ và không đem lại cho bạn bức tranh toàn cảnh – nhưng lạigiúp bạn hiểu ý chính của một câu nói lạ. Một bản dịch đơn giản như Voulezvousun cookie?Bạn muốn có một chiếc bánh quy không?có thể dạy cho bạn những ý chính đại khái đằng sau câu này, ngay cả khi nókhông cung cấp đủ tất cả phép thuật, âm nhạc và bí ẩn trong từng từ. Và bạn cómột loạt các câu mẫu được dịch rất tốt đang chờ trong cuốn sách ngữ pháp củamình. Đó là một mỏ vàng củacác ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu.Cuốn sách đó không chỉ hữu ích vì các câu mẫu đã được dịch sẵn. Các quytắc ngữ pháp cũng rất đáng học tập; các nghiên cứu chỉ ra bạn sẽ học một ngônngữ nhanh hơn khi học được các quy tắc. Bạn không cần phải làm các bài luyệnliên tục – như chúng ta đã nói, những bài tập ngữ pháp như thế sẽ không giúpbạn bỏ qua bất cứ giai đoạn phát triển nào – nhưng khi đã quen một chút vớingữ pháp, bạn sẽ có thể chia các câu phức tạp thành những phần nhỏ để hiểu, vàcàng có nhiều câu để hiểu, bạn càng học nhanh hơn.Hãy lấy một ví dụ như: He buys flowers for them. Có một anh chàng, cónhiều bông hoa và có nhiều chủ nhân mới của các bông hoa đó. Đây không phảilà câu "They buy him a flower", mặc dù tất cả các nhân vật chính trong cả hai câu– he, they, flower – đều giống nhau. Và chúng ta biết chúng khác nhau nhờ ngữpháp.Câu của chúng ta – He buys flowers for them – là một câu phức tạp; nókhông phải là loại câu một người mới học tiếng Anh có thể nói ra tự nhiên: buyđã biến thành buys, they thành them, flower thành flowers, for không biết từ đâuxuất hiện, và thứ tự của mỗi thành phần là rất quan trọng. Học sinh tiếng Anhcủa chúng ta có lẽ sẽ có thể ghi nhớ từng quy tắc ngữ pháp có liên quan đến câunày, nhưng không có chuyện anh ta sẽ nói được câu này một cách tự nhiên. Vànếu bạn đang học tiếng Pháp, bạn cũng sẽ không thể tự nhiên bật ra phiên bảntiếng Pháp của câu này – Il leur achète des fleurs (He-them-buy – mạo từ sốnhiều không xác định các thể loại − flowers) − kể cả nếu bạn biết từng từ và quytắc ngữ pháp riêng lẻ. Đây là toán cao cấp, và với tư cách là một người học mớibắt đầu, bạn chỉ đang chập chững học môn đại số cơ bản màthôi.Tuy nhiên, ngay cả một người mới bắt đầu học cũng vẫn có thể dùng khốikiến thức thô sơ của mình về các quy tắc ngữ pháp để hiểu câu chuyện về hoa củachúng ta, kể cả khi anh ấy không thể tự nói ra nó một cách dễ dàng. Bằng việchiểu được câu nói đó, anh ấy đã cho cỗ máy ngôn ngữ của mình "ăn", và tiếnthêm một bước tới sự lưu loát. Đây là một điểm rất tinh tế. Nếu mỗi câu bạnhiểu đều đưa bạn đến gần hơn tới sự lưu loát, vậy thì có vấn đề gì với việc luyệntập ngữ pháp nhiều lần? Chẳng lẽ chúng không được tính là ngôn ngữ đầu vàodễ hiểu?Quả thật, chúng có được tính. Chỉ là chúng không đặc biệt thú vị cho lắm.Nếu bạn là kiểu người thích điền vào các bảng chia động từ (I sit, you sit, he sits,she sits, it sits, we sit, they sit, v.v..) vậy thì thực sự không có vấn đề gì cả, hãy họcchúng đi. Đây là những câu dễ hiểu và bạn có thể cho cỗ máy ngoại ngữ của mình"ăn" chúng "ngon lành".Nhưng nếu không phải là một tên "cuồng" ngữ pháp, thì bạn không cầnphải làm hết những cuốn sách bài tập chứa vô số các loại bài tập ngữ pháp. Thayvào đó, bạn có thể sử dụng cuốn sách ngữ pháp như cuốn cẩm nang hướng dẫndu lịch để nhanh chóng dạo qua ngoại ngữ của mình. Bạn sẽ đọc những phần giảithích, học một hoặc hai ví dụ, và bỏ qua các bài tập luyện nhiều lần (thường rấtđơn điệu). Các ví dụ sẽ giúp bạn nhớ từng quy tắc ngữ pháp, và cùng lúc đó cũngsẽ đóng vai trò là ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu. Bạn sẽ cho cỗ máy ngôn ngữ củamình ăn, trong khi ở bên cạnh nó, bạn đang ráp nối các mảnh ngữ pháp trongngoại ngữ của bạn lại với nhau.Ví dụ, trong tiếng Ý, bạn sẽ gặp phải các quy tắc cho danh từ số nhiều trongmột vài chương đầu tiên của hầu hết các sách ngữ pháp. Bạn thêm số nhiều trongtiếng Ý bằng cách "chỉnh sửa" chữ cái cuối cùng của một từ, bánh pizza số ít làpizza, nhưng số nhiều là pizze. Cuốn sách ngữ pháp của bạn sẽ cho bạn biết cácquy tắc, cung cấp một vài ví dụ (một calzone, hai calzoni, một gnocco, haignocchi) và sau đó là một đến hai trang bài tập để luyện các quy tắc này. Bạn cóthể bỏ qua hoàn toàn những bài tập này. Chỉ cần chọn ra một hoặc hai ví dụ haymà đặc biệt bạn thấy thú vị (tôi là một người hâm mộ pizze và gelati), làm thẻ chochúng (tôi sẽ cho bạn các gợi ý trong chương này), và bạn sẽ ghi nhớ mãi mãi quytắc ngữ pháp đó. Giờ bạn có thể chuyển sang phần tiếp theo được rồi.Trong một thời gian ngắn, bạn sẽ có được một cái nhìn tổng quan về toànbộ hệ thống ngữ pháp của ngoại ngữ mới, cho phép bạn hiểu và tiếp thu gần nhưmọi thứ. Bạn đồng thời cũng sẽ thu nhặt được một loạt từ vựng; bạn sẽ khôngthể học dạng số nhiều cho từ "fritelle" (những chiếc bánh rán hình cầu ngon đếnkhó tin từ Venice) mà lại không học luôn được từ vựng cho "những chiếc bánhrán hình cầu ngon đến khó tin từ Venice" (hãy chọn cái loại có nhiều "crema"ấy).Quá trình này rất thú vị, bạn có thể cảm thấy ngoại ngữ của mình đang tựxây dựng chính nó trong tâm trí bạn. Thay vì lãng phí thời gian với những bàiluyện tập ngữ pháp đơn điệu, bạn sẽ liên tục gặp từ mới, những dạng ngữ phápmới, và những cách thức mới để thể hiện chính mình − một dòng thác lũ ngônngữ đầu vào dễ hiểu chảy ào ạt vào cỗ máy ngôn ngữ của bạn, giúp bạn hiểu rõhơn và rõ hơn nữa mỗi ngày. Đây là nhiên liệu cho những ngày "phát cuồng vìngoại ngữ" − những kỳ nghỉ cuối tuần dành trọn bên sách giáo khoa và laptop,học ngữ pháp mới và từ vựng mới, làm thẻ học và tiếp thu ngôn ngữ mới. Đó làphần yêu thích của tôi. Và khi bạn bè của bạn trầm trồ trước kỷ luật làm việc củabạn, họ đã không thấy được thứ đang thực sự xảy ra. Bạn không phải đang làmviệc, bạn chỉ đang chơi.NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ• Bạn sẽ học nhanh nhất nếu biết tận dụng cỗ máy học ngôn ngữ của mình— thứ xử lý các quy tắc ngữ pháp đã giúp bạn học tiếng mẹ đẻ. Cỗ máy này chạybằng các ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu — những câu nói mà bạn có thể hiểu — vìvậy bạn sẽ cần phải tìm một nguồn cung cấp các câu tốt, đơn giản, rõ ràng, với cácbản dịch và giải thích.• Hãy dùng những câu đầu tiên từ sách ngữ pháp. Bằng cách này, các câucủa bạn có thể làm hai nhiệm vụ: Dạy cho bạn mọi quy tắc ngữ pháp một cách cóý thức, trong khi cỗ máy ngôn ngữ của bạn vẫn hoạt động ở chế độ tự động phíasau, tạo racho bạn khả năng hiểu ngữ pháp bằng trực giác, tự động, nhanh chóngđưa bạn đến sự lưu loát.ĐƠN GIẢN HÓA, ĐƠN GIẢN HÓA: BIẾN NHỮNG QUẢ NÚITHÀNH TỔ MỐICũng như tất cả mọi thứ vĩ đại khác, nó rất đơn giản.— Natalie Babbitt, Nhà Tuck bất tửKhi nhìn kỹ vào những gì ngữ pháp có thể làm, bạn chắc chắn sẽ kết luậnrằng ngữ pháp phức tạp đến không tưởng. Xét cho cùng, tại bất kỳ thời điểm nàotrong ngày, bạn cũng có thể lấy một vài từ thông dụng vàsử dụng chúng để tạo ramột câu mà chưa bao giờ được viết hoặc nói ra trong lịch sử thế giới, và cònkhông tưởng hơn nữa, nó vẫn hoàn toàn có ý nghĩa với bất kỳ ai nói ngôn ngữcủa bạn. Tôi thậm chí đã không thể tìm trên Google và thấy được câu nào khácbắt đầu với cụm từ "Xét cho cùng, tại bất kỳ thời điểm nào trong một ngày bấtkỳ." Ngữ pháp có thể tạo ra số lượng vô hạn các khả năng từ một tập hợp hữuhạn các từ. Đây là một loại phép thuật không tưởng, nhưng chúng ta vẫn sửdụng nó hằng ngày mà không cần suy nghĩ hay dụng công.Khi mở một cuốn sách ngữ pháp, bạn sẽ thấy 200 đến 600 trang đầy cácdạng ngữ pháp khác nhau. Những cuốn sách này không dài vô hạn – một điềucũng khá lạ, khi ta nghĩ đến tiềm năng vô hạn của ngữ pháp – nhưng chúng vẫnquá dài. Ngữ pháp, xét cho cùng, vẫn có rất nhiều việc phải làm. Nó cần phải nóivới chúng ta biết ai đang làm gì, khi nào họ đang làm những việc đó, họ đang làmnhững việc đó như thế nào, và đủ các thể loại đi vào đầu và chảy ra từ miệng củachúng ta. Cuối cùng, ngữ pháp cho phép chúng ta kết nối bất kỳ ý tưởng nào vớinhau, gửi tất cả những kết nối đó vào đầu của những người đang lắng nghechúng ta bằng bất kỳ cách nào. Trên mọi phương diện, ngữ pháp đúng ra phảiphức tạp đến mức hoàn toàn không thể miêu tả nổi, nhưng các tác giả viết sáchngữ pháp vẫn làm được điều không thể này một cách thường xuyên.Ngữ pháp là thứ phức tạp đến khó tin, nhưng cũng đơn giản đến đáng kinhngạc. Tất cả những khả năng vô hạn của ngữ pháp đều là sản phẩm của ba quátrình cơ bản: chúng ta thêm từ (You like it → Do you like it?), chúng ta thay đổidạng từ (I eat → I ate), và chúng ta thay đổi thứ tự của các từ (This is nice → Isthis nice?) Chỉ có thế. Và không chỉ với tiếng Anh. Ngữ pháp của mọi ngôn ngữđều phụ thuộc vào ba hoạt động trên để biến các từ ngữ thành những câuchuyện.Ví dụ, một trong những công việc kể chuyện chính của ngữ pháp là nói chochúng ta biết ai đang làm gì. Trong tiếng Anh, chúng ta làm điều này bằng cáchthay đổi vị trí các từ: Dogs eat cats so với Cats eat dogs. Tiếng Nga thay đổi dạngthức của từ ngữ để đạt được kết quả tương tự: Nếu một con chó đang ăn mộtcon mèo, đó là một sobaka (собака), nhưng nếu con chó đó đang bị ăn, nó biếnthành một sobaku (собаку). Tiếng Nhật lại thêm những từ chức năng nhỏ: Mộtcon chó là "inu" (⽝), nhưng nếu nó đang ăn, nó là"inu wa" (⽝は), và nếu nóđang bịăn, nó là "inu wo" (⽝を).Sự đơn giản này khiến ngữ pháp cực kỳ dễ học, vì ngay cả những dạng ngữpháp phức tạp nhất cũng được xây dựng trên ba phần cơ bản. Hãy lấy dạng câubị động tiếng Anh làm ví dụ, và xem xét sự khác biệt giữa My dog ate myhomework (chủ động) so với My homework was eaten by my dog (bị động). Đâylà một sự biến đổi ngữ pháp phức tạp; hai câu này gần như không còn giốngnhau, và sự thay đổi về ý nghĩa giữa chúng là rất tinh tế. Mặc dù các sự kiện trongcả hai câu đều giống nhau, chúng ta bắt đầu với câu chuyện về một con chó hư, vàkết thúc với câu chuyện về một cuốn bài tập về nhà không may, tội nghiệp.Nhưng tất cả những sự phức tạp này đều là sản phẩm của các quá trình đơngiản: Có một vài từ mới (was và by), một dạng thức mới của từ (ate đã biến thànheaten) và trật tự từ thay đổi. Học cùng lúc những điều này là hơi nhiều, nhưng sẽdễ dàng hơn nếu học lần lượt từng phần nhỏ, và đó chính xác là những gì bạn sẽlàm với ngoại ngữ đích.Để học một dạng ngữ pháp mới, tất cả những gì bạn phải làm là tìm một vídụ từ cuốn sách ngữ pháp, nắm được ý chính của câu chuyện trong ví dụ đó –bạn sẽ sử dụng những phần giải thích và các bản dịch trong sách ngữ pháp –đồng thời tự hỏi bacâu sau:• Bạn có thấy bất kỳ từ mới nào ở đây không?• Bạn có thấy bất kỳ dạng thức mới củatừ không?• Trật tự từ có khiến bạn bất ngờ không? Sau đó, bạn sẽ làm thẻ học cho bấtkỳ thông tin bạn muốn học:Bạn sẽ nhận thấy trong các thẻ học ở trên, tôi sử dụng một câu ví dụ để dạycho bản thân mình từ by. Đây là cách bạn sẽ học từ vựng trừu tượng. Một từnhư "by" rất khó hình dung hoặc định nghĩa. Bạn thường không nhìn thấy "by"trên đường đi làm hằng ngày. Và dù có thể vật lộn với một vài định nghĩa khóhiểu – "by là giới từ chỉ ra chủ thể của một cấu trúc bị động" – thì việc tạo ra mộtđịnh nghĩa từ câu ví dụ của chúng ta vẫn dễ dàng hơn nhiều: By là từ phù hợp đểđiền vào "My homework was eaten _____ my dog." Xét cho cùng, đó là ý nghĩathật của nó, là từ mà chúng ta đã tình cờ sử dụng trong ngữ cảnh cụ thể này. Vàvì câu ví dụ của chúng ta cho từ by là một câu chuyện có thật, chúng ta có thể tìmmột hình ảnh để ghi nhớ từ ngữ đó – có hơn 1.000.000 hình ảnh của những conchó hư và những cuốn bài tập về nhà bị nhai nát trên Google Hình ảnh.Chúng ta có thể sử dụng chiến lược này cho mọi từ không? Hầu hết. Đốivới những từ chức năng như of và what, chiến lược này luôn hiệu quả. Những từnày không có nhiều ý nghĩa bên ngoài ngữ cảnh của chúng, và vì vậy bất kỳ ví dụnào cũng có thể cho bạn biết chính xác làm thế nào để sử dụng chúng. Of là từphù hợp để điền vào I'd like a glass _____ water và what là từ phù hợp để điềnvào _____'s your name? Đây có thể không phải là cách duy nhất để sử dụngnhững từ này. Ví dụ, what xuất hiện trong đủ mọi ngữ cảnh: What did you dotoday? và I'll eat what he's having! Nhưng bạn có thể học bất kỳ ví dụ mới và bấtngờ của một từ bằng cách biến chúng thành thẻ học bổ sung. Trong quá trìnhnày, bạn sẽ phát triển được một cảm nhận trực quan, vững chắc cho những từnày trong một loạt các ngữ cảnh khác nhau, hữu ích hơn hàng nghìn lần so vớiviệc học một định nghĩa theo kiểu từ điển phiền phức, hoặc một khối khổng lồcác bản dịch (ví dụ, theo từ điển của tôi, từ tiếng Đức bei có nghĩa là "for, at, by,on, with, during, upon, near, in, care of, next to" trong tiếng Anh. Không hữuích lắm).Đối với một số từ có ý nghĩa trừu tượng, như change hoặc honesty, bạn cóthể cần được giúp đỡ thêm. Bạn có thể học cách sử dụng một từ với bất kỳ câu vídụ nào – He's an honest man – nhưng bạn thường cần một ví dụ đặc biệt tốt đểghi nhớ nghĩa của một từ là gì: Abraham Lincoln was an honest man. Nói chung,bạn sẽ không gặp vấn đề này thường xuyên. Bạn đang sử dụng một cuốn sáchngữ pháp, và nó đã được thiết kế để cung cấp cho bạn những ví dụ tốt, rõ ràngcho các từ và khái niệm bạn gặp phải. Nhưng khi bạn gặp phải một từ có vấn đề,hãy cứ bỏ qua nó. Ngay khi có ít vốn ngữ pháp giắt lưng, bạn sẽ có thể bỏ lạicuốn sách giáo khoacủa mình vàtìm racác ví dụ trên Internet, một chiến lược màchúng tasẽ bàn đến trong chương tiếp theo.Bằng cách lấy các câu ví dụ từ sách ngữ pháp và chia nhỏ chúng thànhnhững từ mới, dạng thức từ mới, và trật tự từ mới, bạn sẽ có được lợi ích lớn từmỗi ví dụ đã chọn. Kết quả là, bạn học nhanh hơn rất nhiều so với mức bạn"đúng ra" phải học. Trong khi cuốn sách ngữ pháp của bạn còn bận rộn giảithích thì quá khứ của eat (She ate her sister's birthday cake), bạn đã học được tấtcả mọi thứ mà câu đó cung cấp – nên đặt her ở đâu, làm thế nào sister biến thànhsister's, v.v.. Đến khi cuốn sách ngữ pháp của bạn tới được chỗ giải thích dạng từsở hữu her, bạn đã thuộc lòng nó. Điều này tạo ra một trò chơi rất vui – nó giốngnhư một cuộc chạy đua với sách ngữ pháp, để xem liệu bạn có thể hoàn toàn làmchủ một chủ điểm trước khi cuốn sách ngữ pháp nhắc đến nó không. Lần nàobạn cũng chiến thắng.NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ• Hãy dùng sách ngữ pháp như là một nguồn cung cấp các câu ví dụ và cácđoạn hội thoại đơn giản.• Lựa chọn các ví dụ mà bạn yêu thích cho từng quy tắc ngữ pháp. Sau đóphá vỡ ví dụ thành các từ mới, dạng từ mới, và trật tự từ mới. Bạn sẽ có mộtlượng thẻ hiệu quả, dễ học.GIỜ KỂ CHUYỆN: LÀM CHO CÁC QUY LUẬT TRỞ NÊNĐÁNG NHỚBạn đã lựa chọn một số câu ví dụ từ cuốn sách ngữ pháp và phá nhỏ chúngthành những từ mới, dạng từ mới và trật tự từ mới. Bạn đang bắt đầu có đượccảm giác về ngữ pháp, và đột nhiên bạn đụng phải một thứ đáng sợ có tên "bảngbiến cách" – một khối dữ liệu khổng lồ cho chúng ta thấy 12 dạng thức của mộtdanh từ trong tiếng Nga, 16 cách thể của tính từ trong tiếng Đức, hoặc 65 cách đểchia một động từ tiếng Pháp. Giờ sao đây?Bạn có thể tìm thấy đủ 65 câu ví dụ cho động từ tiếng Pháp, nhưng cònđộng từ tiếp theo thì sao? Và động từ sau đó nữa? Những bảng biến cách độngtừ thực sự có thể lấp kín nhiều cuốn sách; tôi sở hữu ba tập 550 trang các bảngbiến cách động từ trong tiếng Pháp, Đức và Ý. Nếu bạn cố gắng để ghi nhớ từngcách chia của mỗi động từ, bạn sẽ còn ôm cuốn sách giáo khoa trong một thờigian dài. Chúng tacần một đường tắt để vượt quathứ điên rồ này.Trước tiên: Không cần phải ghi nhớ tất cả bằng cách học thuộc lòng. Bất kỳđứa trẻ Pháp năm tuổi nào cũng có thể đọc vanh vách hầu hết nội dung trongcuốn 501 French Verbs Book (tạm dịch: 501 động từ tiếng Pháp) của tôi, và chúngchưa bao giờ ngồi xuống và ghi nhớ cách chia động từ. Chúng đang sử dụng cỗmáy ngôn ngữ của mình để làm điều đó. Chúng đã thu thập và hiểu đủ lượngngôn ngữ đầu vào để tự "cảm nhận" được các quy luật trong ngôn ngữ đó mộtcách hoàn hảo. Vàchúng tacũng sẽ làm như vậy.Như đã bàn ở trên, các ngôn ngữ đầu vào duy nhất có thể dùng làm thức ăncho cỗ máy ngôn ngữ là ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu. Chúng ta cần những câuchuyện, và 65 cách để nói "to be"(I am, you are, he is, I was, you were, he was,v.v..) chỉ đơn giản là không đủ.Sách ngữ pháp thường chỉ cung cấp một số chứ không phải tất cả câuchuyện bạn cần. Đa phần, bạn sẽ thấy thế này: Cuốn sách của bạn sẽ bắt đầu vớimột câu chuyện đơn giản như "I am a student". Sau đó, nó sẽ giải thích nghĩa câuđó, từ nào có nhiệm vụ gì, v.v.. Cuối cùng, nó sẽ ném một bảng biến cách động từvào mặt bạn (I am, you are, she is, we are, v.v..) rồi chuyển sang chủ đề tiếp theo.Bạn sẽ cần cách nào đó để nhớ tất cả dữ liệu trong bảng biến cách, nhưng chỉ cócâu chuyện tệ hại về một học sinh để làm điều đó. Giờ sao đây?Bạn có thể tạo ra những câu chuyện của riêng mình. Hãy sử dụng các bảngbiến cách để nhanh chóng tạo ra một loạt các biến thể của bất cứ ví dụ nào trongsách giáo khoa. Bạn có thể viết She is a doctor và đính câu chuyện đó vào một thẻhọc trong vòng vài giây. Ngược lại với sự vô nghĩa (hoặc có lẽ triết học) của She is,câu chuyện She is a doctor của bạn dễ hình dung, và có nghĩa hơi khác so với vídụ ban đầu từ sách giáo khoa, "I am a student". Bạn sẽ dễ dàng ghi nhớ nó, và nólà một loại ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu, rõ ràng có thể giúp cho cỗ máy ngôn ngữcủa bạn phát triển mạnh.Trong quá trình tạo ra các câu chuyện, có thể bạn sẽ phạm phải một số lỗi.Có thể một câu "We are a teacher" sẽ vô tình lọt vào đâu đó. Nhưng đừng lo lắng– bạn sẽ "bắt" được các lỗi sai của chính mình trong vòng một vài ngày. Đến cuốichương này, tôi sẽ chỉ cho bạn nơi kiếm được người bản xứ để sửa lỗi sai miễnphí. Nếu mắc phải lỗi sai, vậy thì càng tốt; bạn sẽ học được thậm chí còn nhiềuhơn từ những câu chuyện của mình.Bạn có thể tạo ra những câu chuyện như thế này để học tất cả các dạng củamột động từ duy nhất. Bạn thậm chí có thể tạo ra các mảnh nhỏ của một câuchuyện (one potato chip, two potato chips) cho bất kỳ dạng thức của tính từ vàdanh từ nào mà bạn gặp phải. Nhưng làm thế nào để bạn học được mọi dạngthức của động từ, tính từ và danh từ? Lượng 65 dạng thức động từ trong tiếngPháp kia mới chỉ là bắt đầu củacâu chuyện. Nếu đang học tiếng Pháp, bạn sẽ phảihọc một tập hợp các dạng động từ hoàn toàn mới cho các động từ kết thúc bằng -ir (fi nir, kết thúc) hoặc -re (vendre, bán), đó là chưa kể tới 100-200 động từ bấtquy tắc nữa. Làm thế nào những đứa trẻ Pháp khi còn chưa đến tuổi đi học họcđược hết tất cả những thứ này vậy?Trẻ con dựa nhiều vào các quy luật để học, và thậm chí các ngôn ngữ bấtquy tắc nhất vẫn có đầy các quy luật. Ví dụ, tiếng Anh, luôn khét tiếng với cácdạng thì quá khứ bất quy tắc: go/went/have gone, do/did/have done,have/had/have had. Có đến hàng trăm trường hợp như thế này, và chúng khiếncho những người học tiếng Anh phát điên. Nhưng ẩn bên trong sự hỗn loạnluôn có những quy luật – những hòn đảo nhỏ của sự ổn định, như:steal/stole/stolen, choose/chose/chosen, và speak/spoke/spoken. Khi bắt đầu học mộtdạng ngữ pháp mới – giả sử như bạn đang học tiếng Anh, và steal/ stole/stolen làđộng từ bất quy tắc đầu tiên của bạn – hãy học nó với các câu ví dụ, như chúng tađã làm lúc trước: Jon stole a delicious hamburger yesterday, George has stolenpizzas in fifty states. Nhưng bạn không cần phải đặt các câu ví dụ mới cho độngtừ bất quy tắc tiếp theo, choose/chose/chosen. Bạn đã học được quy luật đó, giờ chỉcần kết nối choose với cái quy luật mà bạn đã học ở từ steal bằng bất kỳ cách nàomàthôi.Đây là lúc các bảng biến cách trở nên có ích. Dù cho chúng không quá hữuhiệu trong việc học các quy luật mới, nhưng lại khiến việc nhìn ra các quy luậtchúng ta đã học trở nên dễ dàng vô cùng. Chúng ta rất giỏi nhìn ra các quy luật;đó là lý do chúng ta nói ngôn ngữ mẹ đẻ của mình tốt đến thế. Nếu bạn đã họcđược cách dùng một động từ như steal, bạn sẽ học dễ hơn nhiều ba dạng thứccủa một động từ tương tự – choose/chose/chosen – cùng một lúc. Bạn có thể viếtba dạng thức này (hoặc thậm chí là một bảng biến cách khổng lồ của tiếng Pháp)vào mặt sau một thẻ học. Kể cả khi đang học một động từ tiếng Pháp với 65 biếncách khác nhau thì bạn vẫn có thể ghi nhớ nó. Xét cho cùng, bạn không thực sựnhớ tới 65 dạng thức động từ khác nhau cùng một lúc; bạn chỉ cần nhớ rằngđộng từ này cũng tuân theo quy luật của một động từ khác, quen thuộc hơn.Và chúng ta sẽ khiến quá trình này trở nên dễ dàng và thú vị hơn khi sửdụng phiên bản mới củatrò chơi nhớ mẹo hình ảnh.NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ• Các ngôn ngữ thường có vô vàn những quy luật phức tạp, khó nhớ. Bạncó thể dễ dàng học những quy luật này bằng cách gắn chúng vào những câuchuyện dễ hiểu, đơn giản.• Bất cứ khi nào gặp phải một bảng biến cách khó hiểu trong sách ngữ pháp,hãy lấy câu ví dụ gần nhất và dùng nó để tạo ra những câu chuyện bao gồm mọidạng thức từ mới mà bạn cần.• Bạn sẽ biến những câu chuyện đó thành thẻ học có minh họa — vẫnnhững thẻ học cho từ mới/dạng thức từ mới/trật tự từ mới mà chúng ta đã bànđến trước đó — và bạn sẽ sử dụng những thẻ học đó để học các quy luật trongngoại ngữ mục tiêu của mình.ARNOLD SCHWARZENEGGER VÀ NHỮNG CHÚ CHÓ: CÁCHÌNH ẢNH NHỚ MẸO CHO NGỮ PHÁPKuato: Ông muốn gì, ông Quaid?Douglas Quaid: Cũng giống như ông, tôi muốn nhớ.—Truy tìm ký ức, TriStar PicturesCòn nhớ những chú chó (giống đực) của chúng ta không? Trong chươngtrước, chúng ta đã gắn các hình ảnh nhớ mẹo vào các danh từ, để biến một chủđiểm hết sức khó nhớ – giống của từ trong ngữ pháp – thành những câu chuyệnsống động, đáng nhớ. Chúng ta gắn một động từ sống động vào các khái niệmtrừu tượng – bốc cháy (giống cái), nổ tung (giống đực) – và trong lúc làm thế, tạora được một công cụ ghi nhớ vừa vui vừa mạnh mẽ.Bây giờ, chúng ta lại phải đối phó với các khái niệm trừu tượng mới khónhớ. Chúng ta đã bàn đến chuyện làm thế nào để ghi nhớ các quy luật cơ bảntrong ngoại ngữ đích – ví dụ, 6 5 dạng thức của động từ trong tiếng Pháp kiachẳng hạn – nhưng làm thế nào để nhớ hết từ nào sử dụng những quy luật nào?Xét cho cùng, chúng cũng khá khó dự đoán, không có một cách đơn giản để biếtliệu một từ sẽ tuân theo một quy luật này ("teach/taught/had taught") hay mộtquy luật khác ("reach/ reached/had reached").Giá như bạn có thể tạo ra các hình ảnh nhớ mẹo để nhắc "động từ này tuântheo cùng một quy luật với 'teach/taught/had taught'" hoặc "tính từ tiếng Nganày cũng tuân theo một quy luật tương tự như tính từ tiếng Nga kia". Bạn có thểđính kèm những hình ảnh này với mọi từ mới (ví dụ, caught, thought và bought)có tuân theo một quy luật cũ (ví dụ, quy luật của "teach/taught/had taught") vàkhiến cuộc sống của bạn trở nên dễ dàng hơn nhiều.Thật không may, những hình ảnh nhớ mẹo cũ của chúng ta sẽ không giúpích được gì ở đây. Chúng đã làm tốt với các danh từ – những chú chó và ngựa bịchia nhỏ khiến cho câu chuyện đáng nhớ hơn nhiều – nhưng những hình ảnhtương tự sẽ vô dụng nếu bạn cố gắng sử dụng chúng với các động từ hoặc tính từ.Làm thế nào bạn "chia nhỏ" một động từ như "catch/caught/had caught"? Hoặcvới "tall"? "Tall" bị chia nhỏ không phải là một câu chuyện sống động đáng nhớ;đó là một bài thơ kiểu E. E. Cummings rất tồi.Bạn thậm chí có thể gặp phải vấn đề với danh từ. Các danh từ trong tiếngĐức có tới ba giống từ và mười dạng số nhiều. Nếu bạn đã sử dụng ba hình ảnhnhớ mẹo cho ba giống từ, làm sao bạn có thể thêm được mười hình ảnh nhớ mẹonữa cho các dạng số nhiều? Con chó bị chia nhỏ của chúng ta không thể làm haiviệc cùng một lúc. Nó đã bị chia nhỏ rồi, chúng ta không thể mong nó bơi hoặchát cùng lúc nữa.Nếu muốn sử dụng thuật nhớ mẹo để học ngữ pháp, bạn cần tìm cách đínhkèm nhiều hình ảnh ghi nhớ vào cùng một từ duy nhất, và sẽ cần những hìnhảnh tác động được vào động từ vàtính từ.Đối tượng: Các hình ảnh nhớ mẹo của các nhà quán quân ghi nhớChúng ta tìm giải pháp trong một lĩnh vực kỳ lạ: thi đấu ghi nhớ chuyênnghiệp. Ở đó, trong các cuộc thi quốc tế khốc liệt, các thí sinh ghi nhớ nhiều bộbài, các bài thơ dài, và hàng nghìn chữ số, để đổi lấy giải thưởng tiền mặt, danhvọng và vinh quang. Những cuộc thi này đã tạo ra một dạng chạy đua vũ trang trínhớ, nơi mà đối thủ cạnh tranh liên tục tạo ra và cải tiến các kỹ thuật nhớ mẹobằng hình ảnh mới tốt hơn, cho phép họ ghi nhớ được nhiều và nhanh hơn.Một trong những vũ khí nhớ mẹo cốt lõi có trong kho vũ khí của bất kỳ đốithủ cạnh tranh nào là hệ thống người-hành động-đối tượng (person-actionobject,hay viết tắt là PAO), và chúng ta sẽ sử dụng phiên bản đơn giản hơn củanó để đính kèm các hình ảnh nhớ mẹo vào các từ ngữ. PAO dựa trên một tiền đềđơn giản: Ba thành phần cơ bản của câu chuyện là một người (ArnoldSchwarzenegger), một hành động (bị chia nhỏ), và một đối tượng (một chú chó).PAO có thể cung cấp cho bạn sự linh hoạt cần thiết để kết nối một hình ảnhnhớ mẹo với bất cứ loại từ nào. Ví dụ, nếu muốn học được mười dạng danh từ sốnhiều trong tiếng Đức, bạn có thể chọn lấy mười người đại diện cho chúng. Sauđó, bạn có thể sử dụng những người này bất cứ khi nào cần. ArnoldSchwarzenegger (dạng số nhiều 1) bị chia nhỏ (giống đực) một con chó là một câuchuyện kỳ lạ, sống động, và gọn nhẹ có thể cho bạn biết giống từ và dạng thức sốnhiều của con chó Đức tội nghiệp. Và nếu cái bàn trong tiếng Đức cũng tuântheo các quy luật tương tự như những con chó Đức (và đúng thế – cái bàn trongtiếng Đức cũng là giống đực, dạng thức số nhiều 1), thì tôi chắc chắn rằng Arnoldcũng sẽ không phản đối việc cho nổ tung cái bàn luôn đâu.Nếu muốn nhớ fight/fought, buy/bought và think/thought đều tuân theocùng một quy luật, bạn có thể đặt các động từ này vào khe "hành động" trongcâu chuyện PAO. Điều đó cho phép bạn chọn một nhân vật nhớ mẹo, hay mộtđối tượng nhớ mẹo để đại diện cho quy luật "động từ có thì quá khứ dạng –ought".Ví dụ, nếu chọn một nhân vật nhớ mẹo – giả dụ, Patrick Stewart – bạn cóthể tưởng tượng ông ta fighting (chiến đấu) với một cái gì đó, buying (mua) mộtcái gì đó, hoặc thinking (suy nghĩ) về một điều gì đó. Nếu thay vào đó, bạn chọnmột đối tượng nhớ mẹo – một cái máy nướng bánh mì chẳng hạn – bạn có thểtưởng tượng ra cảnh fighting với lò nướng hoặc buying một cái lò nướng ưathích. Vì những câu chuyện này rất giàu hình ảnh, chúng sẽ dễ nhớ hơn mộtdạng thức động từ trừu tượng nào đó, đặc biệt khi bạn đang cố gắng để học rấtnhiều động từ cùng một lúc.Tính từ cũng có thể được nhét vào mô hình câu chuyện PAO, nhưng chúnghiếm khi đủ phức tạp cho một câu chuyện như Bruce Lee ăn một cái bánhhotdog lớn/lạnh/hạnh phúc. Thay vào đó, bạn có thể chỉ sử dụng một đối tượngnhớ mẹo đơn giản mà thôi. Ví dụ, tiếng Pháp có năm tính từ – đẹp, mới, điên,mềm và cũ − cùng tuân theo một quy luật bất thường giống nhau. Chúng ta cóthể kết nối chúng với một đối tượng duy nhất: một quả bóng đẹp, một quả bóngmới, một quả bóng điên – và dễ dàng ghi nhớ quy luật đó trong tương lai.Làm sao để nhớ được tất cả những câu chuyện này? Cũng giống như cáchbạn đã nhớ tất cả các từ mới: Bạn có thể tạo ra một vài thẻ học cho từng hình ảnhnhớ mẹo, và để cho hệ thống nhắc lại cách quãng phân loại chúng. Trong vòngmột hoặc hai tuần, bạn sẽ không thể nào quên được những cuộc phiêu lưu kỳ lạcủa Patrick Stewart cũng như lượng động từ của ông ấy.Các thuật nhớ mẹo là cách thuận tiện để chuyển các bảng biến cách khó sửdụng thành những câu chuyện đáng nhớ sống động. Thay vì luyện tập khôngngừng về các dạng thức động từ hoặc danh từ, bạn có thể học quy luật một lần,đính kèm một hình ảnh vào nó, và sử dụng hình ảnh đó để nhanh chóng ghi nhớquy luật củatừ khác có liên quan.NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ• Các ngôn ngữ thường có những nhóm "bất quy tắc" cùng tuân theo mộtquy luật giống nhau. Dù bạn dễ dàng học từng quy luật với sự giúp đỡ củanhững câu chuyện minh họa, bạn sẽ vẫn cần tìm cách nhớ xem từ nào tuân theoquy luật nào.• Bất cứ lúc nào bạn gặp phải một quy luật phức tạp, hãy lựa chọn mộtngười, một hành động, hoặc một đối tượng giúp bạn ghi nhớ. Đối với các quyluật về động từ, hãy chọn một người hoặc một đối tượng nhớ mẹo. Đối với cácquy luật về danh từ, hãy sử dụng một người hoặc một hành động. Các tính từphù hợp với các đối tượng, vàcác trạng từ phù hợp với các hành động.Bạn không phải lúc nào cũng cần đến các hình ảnh nhớ mẹo. Trong một sốngôn ngữ, chính cách viết chính tả của một từ có thể chỉ ra quy luật cụ thể, vàbạn không cần một câu chuyện điên rồ nào đó liên quan đến Patrick Stewartcùng cây gậy bóng chày. Nhưng đến lúc nào đó, bạn chắc chắn sẽ gặp phải nhữngtrường hợp bất quy tắc. Xét cho cùng, ngôn ngữ là sản phẩm của con người, vàchúng ta không làm mọi thứ hợp logic cho lắm. Khi gặp phải rắc rối, hãy sử dụngthuật nhớ mẹo để khiến những trường hợp bất quy tắc rối rắm trở nên dễ nhớ vàthú vị.SỨC MẠNH CỦA NGÔN NGỮ ĐẦU RA: LỚP HỌC NGOẠINGỮ TỰ CHỌN CỦA RIÊNG BẠNAnh bạn ơi, kém một việc gì chính là bước khởi đầu để trở nên giỏi việc đóđấy.— Jake the Dog, Adventure TimeBạn đã lấy một vài ví dụ từ mỗi chương của cuốn sách ngữ pháp, chia nhỏvà biến chúng thành thẻ học. Bạn đã biết cách học các quy luật ngữ pháp, và cáchlàm thế nào để đính kèm chúng vào các từ mới bằng những hình ảnh nhớ mẹo.Bạn đang đi đúng hướng trên con đường học hệ thống ngữ pháp. Có một côngcụ cuối cùng bạn có thể dùng, và nó là nơi mà tất cả mọi thứ đến với nhau: Ngônngữ đầu ra.Bạn sẽ viết bằng ngôn ngữ mới của mình, nhưng đây không phải là các bàitiểu luận dài dòng mệt mỏi. Thay vào đó, bạn sẽ viết về bất cứ điều gì bạn muốnhọc. Nếu bạn muốn có được khả năng gọi món ở nhà hàng bằng tiếng Pháp, hãytập viết về đồ ăn. Nếu bạn muốn nói về chính trị bằng tiếng Nga, hãy tập viết vềnó.Tập viết tự định hướng là lớp học ngoại ngữ tự chọn cao nhất của riêngbạn. Trong khoảnh khắc khi mà bạn cố gắng viết về kỳ nghỉ sắp tới nhưng lạikhông biết từ "nghỉ phép" hoặc thì tương lai, bạn sẽ biết được chính xác nhữngmẩu ngôn ngữ nào còn đang thiếu. Viết đồng thời luyện cho bạn khả năng đemnhững quy luật ngữ pháp đã ghi nhớ ra vàthực sự sử dụng chúng. Đây là nơi bạnhọc cách đem những thông tin thô và biến chúng thành ngôn ngữ.Bạn không thể học được nhiều từ việc tập viết nếu không có ai đó sửa lỗicho mình. Bạn cần những người bản xứ tới với bạn, và nói cho bạn biết làm thếnào để nói về bất cứ điều gì. May mắn thay, những người bản xứ ở ngay ngoài kiatrên Internet, và họ rất sẵn lòng sửa các bài viết của bạn, miễn là bạn sẵn lòng sửalại các bài viết của họ. Bạn mất một vài phút để sửa những lỗi sai trong câu "Hego to the store" của ai đó viết, và để đổi lại, bạn được chỉ dạy về ngoại ngữ đanghọc bằng một trong những cách tốt nhất. Một vài trang trong số các cộng đồngtrao đổi bằng hình thức này cực kỳ hữu dụng; tôi thường nhận được những bàisửa lỗi sai rất chi tiết từ những người Nga trên trang Lang-8.com trong vòng chỉmột giờ, và sau một vài giờ, thường có tới năm người Nga bình luận về một đoạnvăn nhỏ củatôi. Thật không thể tin nổi.Nếu bạn không muốn sửa lỗi cho bài viết của ai đó, có những cộng đồngkhác – italki.com là một lựa chọn tốt – kết nối các gia sư với giá cả vô cùng phảichăng. Nhờ phép màu của sự chênh lệch tỉ giá hối đoái cùng lợi thế làm việc ởnhà, bạn có thể thuê giasư cho bất kỳ ngôn ngữ nào với giácực kỳ thấp.Một khi bạn đã có một nguồn sửa lỗi sai, mục tiêu khi viết của bạn là phạmphải các lỗi sai. Bạn không cần phải viết ra một bài luận hoàn hảo, và trong thựctế, bạn sẽ học được nhiều hơn nếu viết một cách nhanh chóng và cẩu thả một vàilần. Hãy cố gắng nói những gì bạn muốn nói, và nếu không có các từ hoặc ngữpháp để nói nó, hãy sử dụng Google Dịch (translate.google.com). Một khi nhậnđược bản chữa lỗi, bạn sẽ xác định được chính xác vấn đề nằm ở đâu, và cách làmthế nào để một người bản xứ thể hiện những ý tưởng tương tự. Đây là loại ngônngữ đầu vào tốt nhất; nó dựa vào chính những bài viết và suy nghĩ của riêng bạn,vì vậy nó đáng nhớ hơn bất cứ điều gì bạn có thể tìm thấy trong sách ngữ pháp.Hãy đưa mọi bản chữa lỗi mà bạn nhận được vào thẻ học. Bằng cách đó,bạn sẽ không bao giờ quên một lỗi sai nào. Đây là một trong những tính năng tốtnhất của các hệ thống nhắc lại cách quãng; chúng cung cấp cho bạn khả năng ghinhớ tất cả mọi thứ. Khi còn học ngoại ngữ ở trường, bạn có thể được sửa cùngmột lỗi sai đến hàng trăm lần, và vẫn không bao giờ thực sự nhớ được nó. Với sựnhắc lại cách quãng, bạn chỉ cần được sửa lỗi sai một lần, và trong vòng vài tuần,nó sẽ trở thành một phần vĩnh viễn trong bộ nhớ dài hạn của bạn.NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ• Hãy sử dụng việc tập viết để kiểm tra kiến thức và tìm ra những điểm yếucủa bạn. Hãy lấy các câu ví dụ trong cuốn sách ngữ pháp của bạn làm mẫu và viếtvề sở thích củachính mình.• Hãy gửi các bài viết của bạn tới một cộng đồng giao lưu trực tuyến. Biếnmỗi bài sửa lỗi sai mà bạn nhận được thành một thẻ học. Bằng cách này, bạn sẽtìm vàlấp được hết bất cứ phần ngữ pháp vàtừ vựng nào còn thiếu.Bạn đang không chắc chắn phải viết gì? Ban đầu, hãy sử dụng cuốn sách ngữpháp của bạn để lấy cảm hứng. Lấy mỗi mẫu câu bạn mới học và sử dụng chúngđể viết ra một thứ gì đó về cuộc sống của mình. Bạn làm nghề gì để sống? Bạn sẽgọi món gì trong một nhà hàng? Hãy biến các đoạn hội thoại và ví dụ trong sáchngữ pháp thành ngôn ngữ đời sống, và xem bạn có thể tìm thấy những lỗi saicùng từ còn thiếu nào.Sau đó, chúng ta sẽ nói về việc sử dụng các danh sách tần suất – nhữngphiên bản lớn hơn của danh sách 625 từ – giúp các bài tập viết của bạn trở nênhiệu quả hơn. Bạn sẽ học các từ vựng quan trọng trong khi học ngữ pháp.Nhưng bạn đã có rất nhiều thứ để chơi ngay lúc này. Hãy dùng việc tập viết đểcảm nhận về những từ và quy tắc ngữ pháp trong sách giáo khoa. Trong một thờigian ngắn, bạn sẽ sẵn sàng dẹp cuốn sách đi và giải quyết các từ vựng quan trọngcủa ngoại ngữ đích nhờ Internet.HÃY LÀM ĐIỀU NÀY NGAY: HỌC NHỮNG CÂU ĐẦU TIÊNCỦA BẠNTrong phần này, chúng ta sẽ bàn về việc có thể tìm ra các câu ví dụ ở đâu, vànhững gì cần phải làm với các câu mà bạn đã tìm thấy. Để làm được điều này, bạnsẽ phải dựa vào một kỹ năng duy nhất: Khả năng chẻ một câu thành các phần.Bạn sẽ sử dụng kỹ năng này mãi mãi, cho đến khi làm chủ ngữ pháp vàtừ vựng.Đây là điểm mà ngoại ngữ của bạn bắt đầu phát triển. Bằng cách đem các từđã học được vào các câu, bạn đã thổi hơi thở ngữ pháp vào từ mới. Chúng khôngchỉ là một loạt các quy tắc chính tả, hình ảnh và âm thanh đơn thuần; chúng đã làngôn ngữ.Tìm lấy các câu của bạnHãy sử dụng cuốn sách ngữ pháp của bạn. Nó ở đó để khiến cuộc sống củabạn dễ dàng hơn. Bạn sẽ tìm thấy một bộ sưu tập các câu ví dụ dễ hiểu và cácđoạn hội thoại, những lời giải thích chi tiết, và phần yêu thích nhất của chúng ta,những bảng biến cách khổng lồ.Hãy đi lần lượt từng chương và xem cuốn sách đang cố gắng dạy cho bạnđiều gì. Thông thường, cuốn sách sẽ bắt đầu bằng cách chỉ cho bạn thấy cáchchào hỏi mọi người, giới thiệu tên, nghề nghiệp, v.v.. Thông thường, bạn sẽ tìmthấy hàng tá những ví dụ – one apple, two apples, one horse, two horses. Hãylướt qua và chọn lấy một hoặc hai ví dụ yêu thích nhất của bạn từ mỗi phần. Nếubỏ lỡ một nguyên tắc quan trọng hoặc một trường hợp ngoại lệ không tuân theoquy tắc nào đó (one fish, two fish), cũng đừng lo lắng về nó. Tại thời điểm này,bạn chỉ cần cố gắng để giữ những điều cơ bản. Bạn sẽ nhớ được nhiều chi tiết hơnkhi học được nhiều câu hơn.Hãy nhớ rằng, bạn sẽ sử dụng hệ thống nhắc lại cách quãng, thứ về cơ bảnsẽ cung cấp cho bạn một trí nhớ hoàn hảo. Bạn sẽ nhớ mọi chi tiết nhỏ xíu về mỗicâu mà bạn chọn. Như vậy, bạn không cần tới 50 ví dụ gần như giống hệt nhaucho việc "tạo thành một danh từ số nhiều". Chỉ cần lấy một hoặc hai ví dụ, biếnchúng thành thẻ học, vàsau đó chuyển sang chủ đề tiếp theo.Chia nhỏ mỗi câu thành các từ mới, dạng thức từ mới và trật tự từ mới Hãylấy mỗi câu và chia nhỏ nó ra. Dưới đây là một vài câu từ những chương đầu tiêncủa cuốn sách giáo khoa tiếng Anh tưởng tượng. Giả sử rằng bạn đang bắt đầuhọc tiếng Anh. Chúng tasẽ từng bước đi quatoàn bộ quátrình này.My name is George. I have a pet monkey.CÁC TỪ MỚIBước đầu tiên là xem qua từ ngữ và nhận diện từ mới. Nếu không biết bấtkỳ từ nào, vậy thì bạn có tám từ để học (không tính George).Tiếp theo, hãy tìm hiểu xem những từ nào trong số này có thể được thaythế bằng một hình ảnh đơn giản. Những từ như: Name, I, pet và monkey đềuthuộc nhóm này (và hai trong số chúng – name và I – xuất hiện trong danh sách625 từ của chúng ta). Bạn sẽ lấy những từ này và làm thẻ học như ở chươngtrước, bằng cách chơi trò chơi Phát hiện điểm khác biệt bằng Google Hình ảnh,thêm vào các kết nối cá nhân, và sử dụng các hình ảnh nhớ mẹo cho giống từ(nếu cần). Vậy là bạn còn lại bốn từ nữa: my, is, have vàa.Hãy đối phó với a đầu tiên. A là một con thú lạ được biết đến với cái tên"mạo từ không xác định". Nó có nghĩa là không quan trọng George có con khỉnào, anh ấy không có the monkey – anh ấy có a monkey. Nếu ngoại ngữ của bạncó một thứ gì đó tương tự như thế, sách ngữ pháp sẽ giải thích chi tiết. Hãy đọclời giải thích đó, và sử dụng câu ví dụ của bạn để ghi nhớ nó: "A" là từ thích hợpđể điền vào I have _____ pet monkey.Bạn có thể sử dụng chiến lược này để định nghĩa tất cả các từ khác. Ví dụ,have là từ phù hợp để điền vào I _____ a pet monkey. Cũng phải công nhận, nókhông phải là từ duy nhất thích hợp để điền vào chỗ trống trên. George có thểwalk (dắt) con khỉ của mình. Dù vậy, I _____ a pet monkey vẫn có thể dạy bạn từhave, vì balý do.Đầu tiên, bạn sẽ tìm kiếm hình ảnh cho George và con khỉ, và nếu Georgekhông tích cực walking hoặc disintegrating con khỉ của mình, bạn sẽ không tựnhiên nghĩ về những từ đó.Thứ hai, bạn sẽ biến câu chuyện về con khỉ này thành mười hoặc nhiều hơnmười thẻ học. Với nhiều sự kích thích đến thế, không có lý nào bạn lại gặp khókhăn để nhớ lại từ have.Thứ ba, và quan trọng nhất, bạn đang tự mình làm ra các tấm thẻ này.Quay lại phía trên, khi chúng ta bàn về việc học các từ ngữ đơn giản, tôi đã nhấnmạnh tầm quan trọng của việc tự làm các tấm thẻ của riêng mình. Tôi đã chỉ rarằng quá trình học thực sự xảy ra khi bạn chơi trò Phát hiện điểm khác biệt trênGoogle Hình ảnh, chọn một kết nối cá nhân, và cứ thế. Thẻ học chỉ là một lờinhắc nhở nhỏ của một trải nghiệm lớn hơn nhiều. Và dù bạn có thể chia sẻ thẻhọc với bạn bè và dạy cho họ một vài từ đơn giản (Đây là một quả ball, đây là mộtcon horse), bạn luôn là người duy nhất sở hữu đầy đủ lợi ích từ tấm thẻ củachínhmình.Ngữ pháp thậm chí còn mang tính cá nhân hơn cả từ vựng. Bạn sẽ khôngthể chia sẻ bất kỳ thẻ học ngữ pháp nào với bạn bè. Những tấm thẻ đó chỉ cónghĩa nhờ vào những trải nghiệm khi bạn tạo ra chúng. Bạn bắt đầu với một câuví dụ từ cuốn sách ngữ pháp và so sánh với bản dịch của nó. Bạn dành một vàigiây để nhìn vào câu I have a pet monkey và tìm kiếm hình ảnh minh họa. Trongmỗi bước, bạn đang xây dựng mối liên hệ giữa những từ ngữ đó (I-have-a-petmonkey)trong tâm trí. Thẻ học chỉ là một cách để kích hoạt lại và làm sâu sắcthêm những kết nối đó màthôi.Bạn chọn một hoặc hai hình ảnh, nhưng hình ảnh cuối cùng bạn chọn gầnnhư không mấy quan trọng; đến khi bạn chọn được một hình ảnh, bạn đã tạo rađược các kết nối bạn cần để nhớ câu của mình mãi mãi. Bạn còn nhớ hình ảnhtrừu tượng cho câu "Táo ngon tuyệt" ở Chương 2 không? Mục đích chính củahình ảnh này là giúp cho câu của bạn trở nên đáng nhớ hơn. Bạn có thể sẽ chọnmột ảnh kinh khủng hình dấu chân con khỉ chẳng hạn. Không ai khác có thểnhìn thấy hình ảnh này trên một thẻ học và nghĩ rằng: "Ồ! Dấu chân khỉ! Đó hẳnphải là từ "have", như trong 'I have a pet monkey. Nhưng miễn là chính bạnchọn hình ảnh đó vàtự bạn thiết kế rathẻ học củariêng mình, câu của bạn (vàcáctừ còn thiếu trong nó) sẽ được ghi nhớ sâu sắc.Thỉnh thoảng, bạn có thể sẽ gặp phải những khó khăn. Đôi khi sách ngữpháp có thể bao gồm các câu ví dụ mơ hồ đến khủng khiếp, và một câu như"_____ is a good thing" chỉ đơn giản sẽ không thể dạy bạn về ý nghĩa của một từnhư integrity, bất kể bạn có làm ra bao nhiêu thẻ học đi nữa. Trong trường hợpnhư thế, hãy bỏ qua những từ đó. Bạn sẽ học được chúng bằng cách sử dụng cáccông cụ trong chương tiếp theo khi bắt đầu tìm các câu ví dụ củariêng mình bằngGoogle Hình ảnh, và bổ sung bằng từ điển đơn ngữ.CÁC DẠNG THỨC TỪ MỚIKhông phải lúc nào bạn cũng biết rõ đâu là một từ mới và đâu là một dạngthức từ mới. Hãy lấy từ my làm ví dụ. My không thực sự là một từ mới; nó chỉ làmột dạng thức khác của từ I. Bạn có thể sẽ không nghĩ đến điều này khi lướt qua,nhưng nếu tôi nói với bạn, "I favorite monkey's name is George", bạn có lẽ sẽ sửalại cho tôi thành "My favorite monkey's name is George."Khi bắt đầu học ngoại ngữ đích, bạn có thể sẽ không chú ý đến những loạikết nối này, và nếu thế, nó cũng không phải là một vấn đề. Bạn sẽ học my như thểnó là một từ vựng mới, cũng giống như cách chúng ta học đượca và have ở trên.Nhưng giả sử bạn để ý đến kết nối này. Giả sử bạn cũng nhận thấy is là mộtdạng thức đặc biệt của động từ to be. Đây là nơi mà bạn có thể học được các dạngthức từ mới. My là từ phù hợp để điền vào _____ name is George (I) và is là từphù hợp vào My name _____ George (to be). Sự khác biệt duy nhất giữa từ mớivà dạng thức từ mới ở đây là bạn sẽ tự cho mình thêm một gợi ý (I hoặc to be).Điều này khiến cho thẻ học phần nào dễ nhớ hơn, và kết nối các khái niệm có liênquan chặt chẽ lại với nhau.CÁC TRẬT TỰ TỪ MỚIBạn đã học được từ mới. Giờ bạn chỉ cần nhớ phải đặt chúng ở đâu. Phầnnày khá dễ. Hãy bỏ đi một từ khỏi câu của bạn: I a pet monkey. Giờ hãy đặt nótrở lại câu hoàn chỉnh ở mặt sau thẻ học. Từ "have" phải để ở chỗ nào? Hãy làmđiều này một hoặc hai lần với mỗi câu − I have a monkey (điền vào pet) − và bạnsẽ nhớ trật tự các từ không chỉ cho câu này, mà với mọi câu khác có cấu trúctương tự.Quá trình này sẽ khác nhau trong mỗi ngôn ngữ – bạn sẽ có được một sựkết hợp khác nhau giữa các từ, dạng thức từ, và trật tự từ mới – nhưng các bướcgiống hệt nhau. Dưới đây là phiên bản tiếng Ý về câu chuyện củachúng ta:Mi chiamo George. Ho una scimmietta.Me-I call-George. I have-a (giống cái)-little monkey pet).Người Ý truyền đạt trong sáu từ tiếng Ý cùng một lượng thông tin nhưchúng ta truyền đạt trong chín từ tiếng Anh. Họ làm điều này bằng cách nhétmột lượng thông tin vào các dạng thức từ của họ: chiamo (I call) là một dạngthức đặc biệt của chiamare (to call). Ho (I have) là một dạng thức đặc biệt củaavere (to have). Để học một cặp câu tiếng Ý như thế này, bạn sẽ làm một vài thẻcho các từ mới (và có lẽ cho cả una), một lượng thẻ khổng lồ cho các dạng thức từmới, và một vài thẻ cho trật tự từ mới.Bạn có thể làm toàn bộ các công việc dài dòng phức tạp này cho những câuđầu tiên, nhưng từ đó về sau, bạn sẽ có ít việc phải làm hơn.Nếu bạn đã làm các thẻ học cho trật tự từ trong câu I have a pet monkey, thìgiờ bạn đã biết chính xác phải đặt have và pet ở đâu trong một câu. Từ giờ trở đi,bạn có thể bỏ qua không cần làm thẻ học trật tự từ cho những câu như: She has akid hoặc That pet monkey has a gun! nữa. Điều này có thể được áp dụng với mọitừ mới và các dạng thức từ mới. Bất cứ khi nào vị trí của một từ, các dạng thứccủa một từ, hoặc chính từ đó làm bạn bất ngờ, vậy thì hãy học nó. Nhưng nếu nókhông làm bạn bất ngờ, hãy bỏ qua vàchuyển sang câu tiếp theo.Tìm hình ảnhNhững hình ảnh ở đó để giúp cuộc sống của bạn dễ dàng hơn. Chúng "lừa"bộ não của bạn nghĩ về những câu chuyện trong mỗi câu thay vì nghĩ về một mốiquan hệ ngữ pháp trừu tượng nào đó. Điều này khiến mọi khía cạnh của ngữpháp trở nên đáng nhớ và hữu ích hơn. Bạn không cần phải biết dạng ngôi thứba số ít của từ "to have" là has; nhưng bạn cần phải biết làm thế nào để nóichuyện về George và con khỉ của anh ta, và bạn có thể "lừa" chính mình luyện kỹnăng đó bằng cách thêm một hình ảnh của một con khỉ vào thẻ có câu George_____ a monkey (to have).Trừ khi đang sử dụng một chiếc hộp Leitner và tự vẽ hình minh họa, nếukhông hãy sử dụng Google Hình ảnh. Nếu không học các từ mới cụ thể, bạnkhông cần phải tìm kiếm hình ảnh bằng ngoại ngữ đích. Chúng ta không cầnchơi trò Phát hiện điểm khác biệt ở đây, vì vậy nếu bạn cần hình ảnh một ngườiđàn ông với một con khỉ, cứ thoải mái tìm kiếm với từ khóa "man with amonkey". Điều này sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, vàcho phép bạn tìm được gầnnhư bất kỳ hình ảnh nào bạn muốn. Xét cho cùng, Internet chủ yếu bằng tiếngAnh; có 625.000.000 kết quả cho "man with a monkey", và chỉ có 1.000.000 cho"hommesavec singes" màthôi.Khi đang chia nhỏ một câu thành một loạt các mảnh nhỏ, bạn có thể cẩnthận tìm kiếm hình ảnh hoàn hảo cho người đàn ông/con khỉ, và tái sử dụng nótrong tất cả thẻ học; hoặc bạn cũng có thể tùy ý lấy một vài hình ảnh khác nhaucủa những người đàn ông và những con khỉ. Cách đầu tiên – sử dụng cùng mộthình ảnh duy nhất trên tất cả các thẻ − có lẽ sẽ ngốn của bạn ít thời gian hơn, vàcách thứ hai − mỗi thẻ sử dụng một hình ảnh khác nhau − sẽ giúp bạn nhớ dễhơn.Hãy thử cả hai cách và xem bộ não của bạn phản ứng như thế nào. Tôithích sử dụng nhiều hình ảnh khác nhau để làm nổi bật những khía cạnh khácnhau của câu. Với thẻ cho câu George _____ a pet monkey (to have) của tôi, tôicó thể có hình ảnh của một con khỉ và một bàn tay đang nắm, để nhấn mạnh bảnchất sở hữu của từ have. Hãy thử nghiệm. Bạn sẽ cảm nhận được đâu là hình ảnhphù hợp nhất với mình sau vài tuần.Lưu ý rằng không phải mọi câu đều có thể đi kèm với một hình ảnh cụ thể,rõ ràng. Một câu như Honesty is the best policy không liên quan đến bất cứ conkhỉ nào. Trong những trường hợp như thế, hãy tìm một hình ảnh về bất cứ điềugì nảy đến trong đầu bạn. Bạn có thể lấy một hình ảnh của George Washington,hoặc hình ảnh một bàn tay đang đặt lên cuốn Bible (Kinh Thánh) để tuyên thệ,hay hình ảnh về Pinocchio. Nếu vẫn không được, hãy tìm một hình ảnh của bấtcứ ai có thể sẽ nói câu của bạn – có hàng tỷ hình ảnh những người khác nhau trênInternet (cứ tìm kiếm với từ khóa "man talking"). Chọn hình ảnh yêu thích củabạn. Bất kỳ hình ảnh nào cũng sẽ giúp biến một khái niệm về ngữ pháp trừutượng thành một câu chuyện cụ thể. Kết quả là bạn sẽ dễ nhớ câu của mình hơnrất nhiều.Đối phó với các bảng biến cáchHãy đối phó với các bảng biến cách (I am, he/she is, we are, v.v..) theo cùngmột cách như khi bạn đối phó với các câu ví dụ: Biến chúng thành loại thẻ hìnhảnh như miêu tả ở trên. Sự khác biệt duy nhất ở đây là sách ngữ pháp sẽ khôngcung cấp tất cả các câu ví dụ bạn cần. Vì vậy, hãy tự tạo ra các câu cho chínhmình. Lấy một câu ví dụ từ sách ngữ pháp (I am a student) và biến nó thành mộtloạt các câu mới (She isan architect, he isa duck inspector).Bất cứ khi nào có thể, hãy làm cho mỗi câu đều độc đáo; sẽ tương đối dễ nhớvới I _____ a student và She _____ an architect, trong khi bốn thẻ học gần nhưgiống hệt nhau cho I/he/she/you _____ astudent có thể khá khó hiểu.Khi bạn đã gõ các ví dụ của mình, hãy gửi chúng đi để được sửa lỗi sai. Bạncó hai lựachọn tuyệt vời ở đây: Lang-8.com vàitalki.com.Lang-8.com là một trang miễn phí. Bạn đăng ký tài khoản trên trang web,viết ra đoạn văn của bạn, và nhấn vào nút gửi. Trong vòng một ngày, bạn sẽ nhậnđược bản sửa lỗi sai cho mình. Hãy biến các câu đã được sửa lỗi thành thẻ học từmới, dạng thức từ mới, và trật tự từ mới bạn gặp phải. Nếu bạn sửa bài viết tiếngAnh cho một ai đó, bài viết của bạn sẽ luôn nhảy lên đầu trong số các bài đangchờ được sửa, và bạn sẽ đượcai đó sửalỗi sớm hơn.Nếu bạn còn muốn được sửa lỗi sớm hơn nữa, hãy tìm kiếm những ngườibản xứ đang học tiếng Anh, và gửi yêu cầu kết bạn với họ (Nhấp vào nút AddFriend). Nếu họ đồng ý, họ sẽ thấy và sửa bài viết của bạn trước bất kỳ ai khác (vàbạn cũng sẽ thấy bài viết của họ đầu tiên).italki.com cũng có các dịch vụ miễn phí, nhưng với kỹ năng viết. Nó cũngtương tự như ở Lang-8, nhưng Lang-8 lại làm chúng tốt hơn. Hãy sử dụngnhững dịch vụ phải trả phí tuyệt vời của italki.com. Hãy đăng ký tài khoản trêntrang web và bắt đầu tìm kiếm một giáo viên ngoại ngữ. Bạn sẽ tìm thấy cả nhữnggiáo viên chuyên nghiệp (đắt hơn, được đào tạo tốt hơn) và các gia sư khôngchuyên (ít tốn kém hơn, chưa qua đào tạo, nhưng thường rất hữu ích). Trangweb này được thiết kế racho các bài học Nói – về cơ bản bạn đang trảtiền cho cácbuổi dạy kèm qua video chat – nhưng bạn cũng có thể sử dụng nó để tìm mộtgiáo viên chữa lỗi cho các bài viết và gửi lại cho bạn qua e-mail. Hãy liên hệ vớimột vài giáo viên và xem họ nhận sắp xếp sửa bài viết kiểu gì. Ví dụ, một độc giảtrên trang web củatôi cực kỳ nghiện tập viết (anh ấy viết một trang đầy tiếng Đứcmỗi ngày). Gia sư của anh ấy trên italki nhận sửa bài viết cho anh ấy với giákhoảng 1 đô-la mỗi trang.Tự tạo ra các câu của riêng bạnViết lách chính là lãnh địa của bạn. Đó là nơi bạn có thể chơi với các từ cũngnhư các quy tắc ngữ pháp mà bạn đã học được, đồng thời xem bạn có thể tạo ranhững gì từ chúng. Chúng ta đã bàn về tầm quan trọng của việc biến các bảngbiến cách thành những câu chuyện đáng nhớ, nhưng không có lý do gì để dừnglại ở đó. Hãy viết về cuộc sống của bạn, sở thích của bạn, hoặc bất cứ điều gì khác.Bất cứ lúc nào bạn có một câu hỏi – "Làm thế nào để mình nói x?", "Mìnhcó thể làm y được không?" – chỉ cần viết ra một vài câu, gửi chúng đi để được sửalỗi, và nhận câu trả lời. Nếu bạn hoàn toàn không biết cách viết một cái gì đó, hãysử dụng Google Dịch (translate.google. com) để viết đại khái thứ bạn muốn nói.1Sau đó gửi các câu của bạn đi để được chữa lỗi, và xem những người bản xứ nóigì.1. Hãy cẩn thận, đừng quá phụ thuộc vào Google Dịch khi viết lách. Sẽ đếnlúc bạn phải tự mình tạo ra các cấu trúc ngữ pháp mới nếu muốn nhớ chúng vĩnhviễn, vì vậy nếu cơ bản bạn đã biết làm thế nào để nói ra một điều gì đó, thì hãycố gắng tránh nhờ vả Google. Hãy nhớ rằng, bạn có thể nhờ người bản xứ giúpbiến những lỗi sai của bạn thành thẻ mới, hữu ích.Sau khi bạn đã có được bản chữa lỗi cho các bài viết, hãy biến chúng thànhthẻ từ mới/dạng thức từ mới/trật tự từ mới. Đây chỉ là biến thể của cùng một tròchơi với các câu mà thôi. Đến lúc này, bạn đã biết cách chơi với một câu, do vậykhông gì có thể ngăn cản bạn chơi với rất nhiều câu.Với những người đã ở trình độ trung cấpHọc ngữ pháp là một điệu nhảy ứng biến ở mọi trình độ. Khi bạn gặp cácđoạn văn trong sách ngữ pháp, hoặc ở một nơi khác, bạn luôn tự hỏi: "Liệu câunày có chứa điều gì mới không?" Bạn có biết tất cả các từ không? Bạn đã thấynhững dạng thức từ này lần nào chưa? Trật tự từ này có làm bạn ngạc nhiênkhông? Hãy dùng thẻ học với bất cứ điều gì bạn thấy thú vị. Hệ thống nhắc lạicách quãng sẽ đảm bảo rằng bạn không bao giờ quên nó.Trong phần đầu của chương tiếp theo, chúng ta sẽ bàn về cách sử dụngGoogle Hình ảnh để giúp bạn tìm các câu ví dụ cho bất kỳ từ nào và bất kỳ cấutrúc ngữ pháp nào. Vì đã có chút vốn từ vựng và ngữ pháp giắt lưng, bạn có thểsẽ bắt đầu sử dụng công cụ đó ngay lập tức. Hãy đọc phần Vài lời về các từ và bắtđầu sử dụng nó để bổ sung cho sách ngữ pháp, nó là một công cụ hiệu quả đángkinh ngạc.Một lưu ý về việc tập viết: Nếu đang cố gắng để nhớ lại một ngoại ngữ màbạn đã quên, viết là một trong những cách tốt nhất để kích hoạt lại ký ức cũ. Hãyviết nhiều hết mức có thể, và biến tất cả những bài sửa lỗi sai thành thẻ học.Không có dạng ôn tập ngữ pháp vàtừ vựng nào tốt hơn đâu.